SİYASİ TARİH 2 FİNAL NOTLARI

 

NOT: BU NOTLAR VİZE SONRASI NOTLARIDIR !! SINAVA VİZE KONULARI DA DAHİLDİR VİZE NOTLARINA ULAŞMAK İÇİN TIKLA 

Mussolini Hitler’den önce ben vardım anlayışı ile krizler dönemini daha fazla krize sürüklüyor ve Habeşistan’ı (Etiyopya’yı) işgal ediyor.

İtalya Neden Habeşistan’ı İşgal Etmiştir?

à Halihazırda İtalya sömürgesinden olan Eritre ve Somali’nin arasında bulunması.

à 1916 yılında Habeşistan Naipliğine Ras Tafari Makonnen geçmiş ve 1930’da imparator olmuştur. I.Haile Selassie adını almıştır.

à Eritre ve Somali sınırlarında olayların hiç eksik olmaması.

 

İtalya’nın Habeşistan’ı işgali üzerine Milletler Cemiyeti tepki göstermiş ve yaptırımlar uygulamıştır.

Bu yaptırımlar:

à İtalya’ya silah, stratejik malzeme ve maddeler satılmayacak.

à İtalya’ya kredi açılmayacak.

 

İngiltere İtalya’nın Habeşistan’ı işgalinden tedirgin duymuştur. Neden?

à Habeşistan’ı ele geçiren İtalya Nil Nehri’nin önemli bir kaynağını da kontrol altına almış olacaktı.

à İtalya’nın Habeşistan’a saldırması İtalya’nın Akdeniz’deki deniz gücünü ortaya çıkarmıştır.

à Habeşistan’a yerleşen İtalya Kızıldeniz’in Hint Okyanusu’na çıkış kapısına da egemen bir duruma gelecek olması.

 

1933 yılından beri Avrupa’nın krizler içerisine sürüklenmesi karşısında ABD bu krizlerin tırmanmasından tedirgin olmuş ve Monroe doktrinine daha sıkı bağlanmıştır. Bunun için de 1935 Ağustos ayında bir Tarafsızlık Kanunu çıkarmıştır. Söz konusu kanuna göre bir savaş halinde ABD başkanı savaşan taraflara silah ve malzeme satışını yasaklayabilirdi. İtalya Habeşistan savaşında uygulanan bu kanun Habeşistan’ın zararına olmuştur.

 

Almanya ise İtalya Habeşistan savaşını kendi yararı için kullanmıştır. 1936 Mart ayında Versay’ın silahtan arındırmış olduğu Ren bölgesine askerlerini soktu. Bu savaş sırasında Almanya ve İtalya yakınlaşmış. Berlin-Roma Mihveri kurulmuştur.

Sonuç itibariyle İtalya 7 aylık savaşın sonunda Habeşistan’ı tamamen işgal etmiştir.

 

 7 Mart 1936’da Hitler, İngiltere, Fransa ve İtalya’ya eş metinli birer nota göndermiştir. Söz konusu notada; Fransız Sovyet ittifakını gerek Milletler Cemiyeti hükümlerine gerekse Locarno Antlaşmalarının ruhuna aykırı olduğunu vurguluyor. Çünkü bu ittifaka göre bir Sovyet Alman çatışması halinde Fransa’nın Milletler Cemiyeti kararını beklemeden Almanya’ya karşı savaşa geçmek zorunda olduğunu belirtiyor. Bu sebeple Almanya’nın Locarno’ya bağlı olmadığını söylüyor ve tek taraflı olarak feshediyor. Bu yüzden de Batı sınırlarını korumak amaçlı Ren bölgesini silahlandırmıştır.

Almanya notanın devamında devletlere barış yanlısı olduğunu gösterme amacıyla bazı tekliflerde de bulunmuştur. Batı sınırında Almanya, Fransa ve Belçika topraklarında askerlerden arındırılmış başka bölgelerin olmasını teklif ediyor. Hollanda’nın da dahil edilmesiyle, Hollanda, Fransa, Belçika ve Almanya arasında 25 yıllık saldırmazlık anlaşması imzalamaya hazır olduğunu belirtiyor. Almanya’nın aynı zamanda doğu komşularıyla da saldırmazlık anlaşması imzalamaya hazır olduğu söylüyor. Eşit hakların ve bütün Alman topraklarında, Almanya’nın egemenliğinin tanınması şartıyla Almanya’nın yeniden Milletler Cemiyeti’ne girebileceğini söylüyor.

 

İtalya Habeşistan savaşının en önemli sonucu Almanya ile İtalya’nın 2.Dünya Savaşı sonuna kadar sürecek olan sıkı dostluğu olmuştur.

 

İtalya’nın bir yandan Habeşistan üzerinden Mısır’ı tehdit eder duruma geçmesi diğer yandan Akdeniz’de kuvvetli bir deniz devleti olarak ortaya çıkması İngiltere üzerinden etkisiz kalmamış ve bundan sonra İngiltere ile İtalya ilişkileri bir rekabet içine girmişti.

 

Fransa’da seçimleri solcuların kazanması üzerine Sovyetler ile iyi olan ilişkiler daha da iyileşmiştir. Fakat İtalya’ya karşı politikalar değişmiştir.

 

Sadece Almanya ve İtalya değil, Almanya ile Japonya’da bu dönemde çok yakınlaşmıştır. 1936 Kasım’ında Berlin-Roma Mihveri kurulduğu sırada Berlin-Tokyo Mihveri de kurulmuştur. Bu Mihver Almanya ve Japonya’nın Sovyetler Birliği ve Komintern’in uluslararası komünizm faaliyetlerine karşı imzalamış oldukları Anti-Komintern Pakt ile ortaya çıkmıştır.

 

Anti-Komintern Paktı Açık ve Gizli hükümlerden oluşmaktadır. Açık hükümlere göre; taraflar kominternin faaliyetleri ve buna karşı savunma tedbirleri hakkında birbirlerine danışacaklar ve sürekli temas halinde bulunacaklardır. Ülkelerindeki komünist faaliyetlerine karşı sert tedbirler alacaklar ve bu konuda iş birliği sağlamak için devamlı bir komite oluşturacaklardı. Gizli hükümlere göre; taraflardan biri Sovyetler Birliği’nin kışkırtılmamış bir saldırısına veya saldırı tehdidine hedef olursa ortak menfaatlerini korumak için alınacak tedbirler konusunda birbirlerine danışacaklar ve birbirlerine haber vermeden Sovyetler Birliği ile bir siyasal anlaşma yapmayacaklardı.

 

Anti-Komintern Pakta İtalya 6 Kasım 1937’de katılıyor. Böylece Berlin-Roma-Tokyo Mihveri oluşmuş oluyor.

 

İspanya İç Savaşı

Bu savaşın özelliği 1936 yılından itibaren Berlin-Roma-Tokyo Mihverinin Sovyetler Birliği ve komünizme karşı açmış olduğu mücadelenin iki taraf arasındaki uçurumu bu iç savaş sırasında daha da derinleştirmesi ve batılı demokrasilerin de bu mücadelede son derece zayıf hareket etmeleridir.

İspanya İç Savaşı’nın Sebepleri:

à İspanya’nın 19.yy başından beri içinde bulunduğu istikrarsızlık ve iç karışıklıklarla ilgilidir.

à 1902 yılında İspanya tahtına 16 yaşındaki 13.Alfonzo geçmiştir. Alfonzo anayasalı bir monarşiyi benimsiyor. Ülkeye derhal bir anayasa veriyor. Ancak bu anayasa ülkedeki karışıklıkları daha da şiddetlendiriyor. 1902 ile 1923 yılları arasında 33 kabine değişikliği oluyor. Ülkeye ekonomik ve siyasal bir düzen vermek isteyen ordu 1923 Eylül ayında bir darbe ile iktidarı ele geçiriyor. Monarşiye dokunulmaksızın başbakanlığa General Miguel Primo de Rivera gelmiştir. Mussolini’yi örnek alan Rivera ülkede faşist bir diktatörlük kuruyor. İspanya’nın meselelerine köklü bir çözüm üretememiştir. 1930 yılında istifa etmiştir. Rivera’nın istifasından sonra solcular cumhuriyetçiliği savunmaya başlamıştır. 1930-31 yıllarında birçok cumhuriyetçi ayaklanma ortaya çıkıyor. 1931 belediye seçimlerinde açık ara cumhuriyetçiler her belediyeyi kazanıyor ve 13.Alfonzo tahtından feragat etmeden ülkeyi terk ediyor. Alfonzo’nun ülkeyi terk etmesinden sonra ülkeden cumhuriyet ilan ediliyor. Cumhuriyet gelince kurucu meclis seçimleri yapılıyor ve solcular, cumhuriyetçiler açık ara kazanıyorlar. Cumhuriyet rejiminin ilk Cumhurbaşkanı Niceto Alcalá-Zamora’dır. İlk başbakanı da Manuel Azaña’dır. Manuel Azana’nın ilk işi meclisteki çoğunluğa dayanarak çıkardığı yasayla kiliseye karşı hücuma geçmek oldu. Kilise okulları kapatılıyor, kilisenin malları ellerinden alınıyor, din adamlarına hükümetten yapılan yardımlar kesiliyor. İkinci işi de köylünün durumunu düzeltmek için toprak reformuna girişmek oluyor.

 

1933 Kasım ayında yapılan seçimlerde solcular her yerde kaybediyor. Alfonzo taraftarı olanlar tekrardan monarşiyi istemiştir. 1934 Ekim ayında Asturias bölgesinde maden işçileri ayaklanıyor. Yapılan çarpışmada 3bin kadar işçi ölmüştür. Ülkenin her yerinde yağmacılık başlıyor.

1936 Şubat ayında yapılan seçimleri tekrardan solcular kazanıyor. Sağcılar hapse atılıyor. Ordu Genelkurmay Başkanı Francisco Franco liderliğinde bir hükümet darbesi yapmak istediyse de başaramadı. Franco Kanarya Adaları’na sürgün edilmiştir.

Franco Kanarya Adaları’ndan Fas’a geçmeden önce Las Palmas Muhtırası adında bir muhtıra yayınlıyor. Bununla İspanya’yı yıkmaya açık ya da kapalı bir biçimde girişmiş olan yabancı ve yabancı yanlılarına, dürüstçe çalışan işçileri kandıranlara, politikayı kendi çıkarlarına alet edenlere karşı amansız bir savaşın başlatıldığını bildiriyor. Bu bildiri ile İspanya iç savaşı başlamıştır. İspanya iç savaşında sağcılara milliyetçiler, solculara cumhuriyetçiler denilmiştir.

 

İç savaş çıkınca köylüler, işçiler, şehirlerdeki komünistler, sosyalistler, sendikalistler cumhuriyetçilere katılmışlardır. Cumhuriyetçiler Valencia’da aşırı sosyalistlerden Largo Caballero başkanlığında bir hükümet kurdular. Fakat askeri bakımdan çok zayıftılar.

Milliyetçiler de Franco’nun başkanlığında hükümet kurunca iki hükümetli bir İspanya ortaya çıktı. Francesco’nun kurduğu hükümeti Almanya ve İtalya hemen tanıma yoluna gittiler.

 

İspanya iç savaşı 3 yıl sürmüş ve 1939 Mart ayında milliyetçilerin Madrid’e girmeleri ile milliyetçilerin zaferi ile sonuçlanmıştır. İspanya iç savaşı ile yakından ilgilenen devletler; Sovyetler Birliği, İtalya ve Almanya olmuştur.

Sağ-sol mücadeleleri sırasında Sovyetler Birliği solcuları, Almanya ve İtalya ise sağcıları destekleme yoluna gitmişlerdir.

İspanya’da iç savaşın çıkması Sovyetler Birliği’nde cumhuriyetçiler lehine büyük bir gösterinin yapılmasına vesile olmuştur.

Sovyet ajanları Avrupa silah pazarlarında cumhuriyetçiler için silah ve malzeme satın almışlardır. Sovyetler Birliği’nin İspanya’ya uzaklığı ve deniz gücünün zayıf olması bu savaşta daha aktif bir politika izlemesini engellemiştir.

İtalya ise milliyetçilere çok ciddi silah ve malzeme yardımında bulunmuştur.

Almanya da milliyetçileri desteklemiştir. Çünkü İspanya’da faşistlerin egemen olması halinde Fransa İspanya ile Almanya arasında sıkışmış olacaktı. Bununla beraber Almanya’nın milliyetçilere yaptığı yardım İtalya’dan çok daha az olmuştur.

 

İngiltere’de 1937’de başbakanlığa Neville Chamberlain gelmesiyle birlikte yatıştırma politikası büyük bir hız kazanmıştır.    

 

 

Japonya 1937 yılında Çin’e saldırmıştır.

 

Çin’de 1912 yılında cumhuriyetin ilan edilmesiyle birlikte 1937’ye kadar iktidar mücadelesi devam etti.

Sun Yat-sen Çin’in güney kısmında hüküm süren isimdir. Çin’in milliyetçi partisi olan Kuomintang partisini kurmuştur. Kuomintag partisinin işlevlerine 3 Halk İlkesi denilmiştir.

à Milliyetçilik

à Demokrasi

à Sosyal Adalet

Kısa bir süre sonra da Mao Zedong önderliğinde Komünist parti kurulmuştur.

 

Sun Yat-sen 1925 mart ayında ölüyor. General Çan Kay Şek Sun Yat-sen’in yerine geçmiştir.

1928 haziran ayında Çan Kay Şek Pekin’e girerek Kuomintang partisinin Çin üzerinde egemen olmasında başarılı oluyor.

Çan Kay Şek 1934’te komünist cumhuriyetin ilan edildiği kente doğru bir yürüyüşe geçmiştir. Tarihte buna Uzun Yürüyüş denilmiştir.

1937 yılında Japonların daha tehlikeli olduğunu söyleyen komünistler, milliyetçilere birlik olmak için teklif sunuyorlar ve başarılı oluyorlar.  Japon tehdidine karşı milliyetçiler ve komünistler birlik olmuştur.

 

Japonya 1933 mart ayında serbest hareket etmek için Milletler Cemiyeti’nden ayrılmıştır. Ardından Washington Deniz Silahsızlanması antlaşmasından kurtulmak için İngiltere ve ABD ile eşit şekilde donanmaya sahip olmak istiyor. Fakat herhangi bir yanıt alamayınca 1934’te tek taraflı olarak bu anlaşmayı feshetti.

1934’te ‘’Asya Asyalılarındır’’ sloganı ile Asya’nın Monroe Doktrinini oluşturmuş ve Batılıların Çin ile olan her türlü ilişkisinin kesilmesini istiyordu.

1935 yılında Japonya’nın Çin’in bazı bölgelerinde ayrılıkçı hareketleri de kışkırtmaya başlayarak kendine bağlı özerk bölgeler oluşturduğu görülmüştür.

 

1937 temmuz ayında Pekin yakınlarında Marco Polo köprüsü üzerinde Çin ve Japon askerlerinin çarpışmasıyla bunu bahane eden Japonya Çin’i işgale giriyor. Buna tarihte Marco Polo köprüsü olayı.

 

1937 yılında Avusturya’da bulunan Naziler etkilerini iyice artırmışlardı. Avusturya’yı darbe ile ele geçirmek isteyen Hitler için büyük bir fırsattı. Hükümet darbesi yapmaya hazırlanırken istihbarat bu haberi alıyor ve 25 Ocak 1938’de Avusturya polisi tarafından etkisiz hale getiriliyorlar.

Hitler bunun üzerine ilhakı baskı kurarak gerçekleştirmek istiyor. Avusturya Başbakanını Avusturya sınırları yakınındaki kendi şatosuna davet ediyor. İki ülke arasındaki soğuklukları müzakere etmek amacıyla davet etmiştir. Bu davette Hitler çok büyük bir baskı kuruyor ve sabahında da Avusturya’ya 7 maddelik bir ültimatom veriyor.

7 maddelik ültimatomda özetle; Avusturya’da Nazi partisinin faaliyetlerine izin verilecek, hapsedilmiş olan Naziler serbest bırakılacak, Avusturya Nazilerinin liderinin iç işleri bakanlığına, herhangi 2 Nazi de savaş ve maliye bakanlığına girecek, Avusturya ordusu ve ekonomisi Alman ordu ve ekonomisine entegre edilecektir. Almanya 4 gün içinde bu isteklerin yerine getirilmesini söylemiştir.

Avusturya Başbakanı bunların hepsini yerine getirmiştir. Avusturya Başbakanı ülkesini satan bir Başbakan konumunda olmak istemediğinden 9 Mart’ta bir referanduma gidileceğini ve bu referandumda halka bağımsızlıklarını korumak isteyip istemediklerine soracağını söylüyor.

Bu karar Hitler’i sinirlendirmiştir ve 12 Mart’ta Avusturya’yı işgal etmiştir. Bu işgal sırasında Avusturya hiçbir şekilde karşılık vermemiştir. O yüzden Anschluss denilmektedir.

Avusturya Almanya’nın bir eyaleti oluyor ve Ostmark adını alıyor.

Bu olay sırasında Fransa’da hükümet yoktu, İngiltere yatıştırma politikası uyguluyordu, ABD, kendisinin dünya üzerinde polis görevi yapma niyetinde olmadığını söylemiştir.

En fazla Sovyetler Birliği tepki göstermiştir. Sovyetler Birliği sırada Çekoslovakya’nın olduğunu ve bunun için birlik olunması gerektiğini batılılara söylese de dikkate alınmadı ve Stalin’in batıya olan güveni azaldı.

 

Çekoslovakya’nın Südet bölgesinde 3 milyon Alman yaşıyor. Südet Almanları, Avusturya’nın ilhakından sonra ve Nazilerin kışkırtmasıyla harekete geçiyor ve nisan ayından itibaren gelişen Çekoslovakya krizi bu ülkenin parçalanması sonucunu veriyor.

 

Südet Alman Partisi'nin (SDP) lideri Konrad Henlein 23 Nisan 1938’de Karlsbader Programı olarak tarihe çeken, 8 hususta toplanan istekleri Çekoslovakya hükümetine veriyor. Bu bildiride Südetler bölgesine muhtariyet verilmesi, Südet Almanları istedikleri siyasal doktrini seçme hakkına sahip olacaklar ve Çekoslovakya Sovyetler Birliği ile bağlarını zayıflatacak yazıyordu.

Südet krizinin böylesine genişlemesi İngiltere ve Fransa’yı harekete geçiriyor. Fransa Çekoslovakya ile olan 1924 tarihli ittifakının gereklerini yerine getireceğini açıklıyor. Tek başına cesaret edemeyen Fransa, İngiltere ile hareket etmek istiyor.

Sovyetler Birliği de 1935’te Çekoslovakya ile imzalanan ve Fransa’nın gelmesiyle olabilecek ittifakının gerekliliklerini Fransa gelmese bile yerine getireceğini söylüyor.

Sovyetler Birliği’nin Çekoslovakya’ya yardıma gidebilmesi için Polonya ve Romanya’nın ona geçit izni vermesi gerekiyor. Ancak bu iki devlet bu geçiz iznini vermiyor.

 

İngiltere arabuluculuk rolü üstleniyor ve Hitler ile bir konuşma gerçekleştiriyor. Hitler’in Çekoslovakya meselesi için dünya savaşını göze alırım demesi üzerine İngiltere de Südet bölgesinin Almanya’ya ilhakı için Fransa’yı ve Çekoslovakya’yı ikna edeceğini söylüyor. Çekoslovakya kaderine boyun eğmek durumunda kalmıştır.

İngiltere ve Fransa Südet Krizinin savaşa dönüşmemesi için Mussolini’yi araya sokuyorlar çünkü Hitler’in Mussolini’yi kırmayacağını düşünüyorlar.

Mussolini’nin öncülüğünde bir konferans toplanmıştır. Münih Konferansı. Bu konferansa Hitler, Mussolini, Fransa Başbakanı ve İngiltere Başbakanı katılmıştır. Bu konferans 30 Eylül’de bir karar vermiştir. Südet bölgesinin 4 aşamada Almanya’ya teslim edilmesine karar verilmiştir.

 

 

Çekoslovakya’nın Alman egemenliği altına düşmesi Hitler’in dış politikasının üçüncü aşamasını teşkil eder. Yani Hitler hayat sahası politikasına başlamıştır. Bunun ardından Hitler 21 Ekim 1938’de askerlerine verdiği bir talimatla Prag işgal edilirken aynı zamanda Memel’in de Alman sınırları içine katılacağını söylemiştir.

 

Romanya kralının Hitler’e olan hayranlığı Hitler’in dikkatinden kaçmıyor ve 23 Mart 1939’da Almanya ve Romanya arasında bir ticaret anlaşması imzalanıyor. Söz konusu anlaşmaya göre; Almanya endüstri malzemesi satacak, aynı zamanda Romanya’ya deniz, kara, hava silahları temin edecek, buna karşılık da Romanya ormanlarını, yeraltı zenginliklerini ortak Alman-Romen şirketleri tarafından işletilmesine izin vermiştir.

 

Almanya Drag Nach Osten ‘’doğuya doğru’’ politikasını uygulamaya, yani doğuya doğru gitmeye başlıyor. Almanya Dantzig bölgesini Alman sınırları içine katmak için Polonya üzerinde baskı kurmaya başlayacaktır.

 

İngiltere ve Fransa 31 Mart 1939’da Polonya’ya garanti vermişlerdir. Polonya’nın bağımsızlığı tehdit edilir ve Polonya’da buna karşı koyarsa İngiltere ve Fransa bütün güçleriyle Polonya’ya yardım edeceklerdi.

 

İtalya’nın 7 Nisan 1939’da Arnavutluk’u işgali, Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında 1934’te yapılmış olan Balkan Antantına ağır bir darbe indirdi.

İtalya ile Almanya arasında Çelik Pakt adını alan bir ittifak imzalanıyor. Bu ittifaka göre; her iki devletin de hayat sahasını sağlama amacına yönelen bir girişimdir. Taraflar birbirini ilgilendiren bütün meselelerde birbirlerine yardım edecekler ve taraflardan biri bir veya daha fazla devlete karşı savaşa tutuşacak olursa diğeri ona bütün gücüyle yardım edecekti.  

 

Almanya 27 Nisan 1939’da İngiltere ile kendisini çember içine almak için çaba harcadığını ileri sürerek 1935 İngiliz-Alman Deniz Anlaşmasını feshetti. Aynı gün Polonya’ya bir nota vererek onunla da 1934 tarihli Almanya-Polonya Saldırmazlık Anlaşmasını feshediyor. Ardından 31 Mart 1939’da Danimarka ile bir Saldırmazlık Anlaşması imzalanıyor.

 

Sovyetler Birliği Almanya görüşmeleri neticesinde 23 Ağustos 1939’da Moskova’ya gelen Alman Dışişleri Bakanı Ribbentrop Sovyet liderleri ile görüşmelere başlamıştır. 24 Ağustos sabahında da Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı imzalanmıştır. Buna göre; taraflar birbirine saldırmayacak, birisi bir 3.devletle savaşa tutuşursa diğer taraf 3.devlete yardım etmeyecek, taraflardan birine yönelen bir devletler grubuna katılmayacaklar ve ortak çıkarlarını ilgilendiren meselelerde birbirleri ile temas halinde olacaklardı.

Almanya ve Sovyetler Birliği bu saldırmazlık paktıyla Baltık bölgesini Polonya da dahil olmak üzere aralarında paylaşmışlardır.

 

1 Eylül 1939’dan itibaren Alman orduları Polonya’ya girmeye başlamıştır. Bu durum karşısından Polonya İngiltere ve Fransa’ya müracaat ederek verdikleri garantiyi yerine getirmelerini talep etmiştir. Bunun üzerine 3 Eylül 1939’da İngiltere ve Fransa Almanya’ya savaş ilan ettiler. Böylelikle 2.Dünya Savaşı başlamıştır.

 

2.Dünya Savaşı’nda Almanya’nın savaş stratejisi ‘’Yıldırım Savaşı’’ adını almıştır. Çok hızlı bir harekatla Fransa’yı bozguna uğratıp aynı güçle doğuya devam etmeleri planıdır.

 

6 ay pata geçen savaş, İngiltere’nin İskandinav sularına mayın döşeyerek ablukayı güçlendirmeye çalışmasıyla bozuldu. Bu girişim, Almanların Kuzey İsveç’ten gelen demir cevherinin nakledildiği yolu emniyet altına almak amacıyla Norveç ve Danimarka’yı işgal etmesiyle çakıştı.

9 Nisan 1940’ta Almanya Norveç ve Danimarka’yı işgal etmiştir. 1 ay sonra da Almanların önce Hollanda ve Belçika’yı ardından da Fransa’yı işgal ettikleri görülür.

Alman güçleri 19 Haziran’da Atlantik’teki Brest Limanı’na ulaştılar ve 3 gün sonra Fransa Almanya ile ateşkes imzaladı.

Fransa’daki 3.Cumhuriyet 10 Temmuz’da sona erdi. 1.Dünya Savaşı’nda Verdun Savaşı’nın kahramanı Mareşal Petain devlet başkanı oldu ve Almanlar ülkenin yarısını işgal ettiler. Mareşal Petain’in devlet başkanlığında Vichy Hükümeti kuruldu. Vichy hükümeti İngiltere ile ilişkilerini kesmiştir.

 

Almanya Atlantik Savaşı ile denizaltı, yüzey ve kara saldırılarıyla İngilizlerin deniz bağlantılarını kesintiye uğratmak istemiştir. Fakat İngilizler bu saldırılara karşı kısa sürede hemen hazırlanmayı bildiler. İngiliz halkını yeniden ayağa kaldıracak isim Winston Churchill olmuştur.

Almanların başlattığı Britanya Savaşı’nın İngiltere tarafından kazanılması İngiltere’nin savaşma gücünü yeniden kazandıran, moral veren savaştır.

 

Almanlar İngiltere’yi işgal edemeyeceklerini anlayınca, Aralık 1940’ta bir karara varılıyor. Bu karar neticesinde 1941 Mayıs ayında Sovyetler Birliği’ni işgal edeceklerini söylüyorlar.

Sovyetler eninde sonunda Almanya’nın kendisine saldıracağını bildiği için hazırlıklar yapmaya başlamıştır. İlk önce Polonya’nın doğusunu işgal etmişlerdir. Finlandiya’ya karşı bir savaş başlatarak Karelya Bölgesi’ni ele geçirmiştir.

 

Hitler’in Bolşeviklerle savaşma konusuna kesin olarak karar vermesinde Sovyetler Birliği’nden algılamış olduğu bazı tehditler söz konusudur. Hitler Sovyet gücünü Rus emperyalizminin Avrupa’daki tarihsel odak noktalarından yani Balkanlardan ve Boğazlardan uzak tutmayı amaçlıyordu. Bunun yanı sıra Sovyetler Birliği’ni hızlı bir şekilde bozguna uğratarak İngilizlerin daha fazla savaşmalarının anlamsız olacağını göstermek.

 

Hitler’in Sovyetleri işgal planına Barbarossa Harekâtı denilmiştir.

Almanya Sovyetler Birliği’ne kolayca geçebilmek için Yunanistan ve Yugoslavya’yı almalıydı. Yunanistan kolay alındı fakat Yugoslavya Tito’nun önderliğinde bir direniş gösterdi ve bu yüzden 21 Mayıs’ta yapılması planlanan harekât 22 Haziran’a ertelenmek zorunda kaldı.

22 Haziran 1941’de Barbarossa Harekâtı başladı. Hitler Avrupa tarihinde görülmemiş bir asker sayısıyla, 3,5 milyon, harekâtı başlatmıştır. Almanlar başta çok hızlı ve görkemli savaşlar kazanmışlardır. Birliklerin Moskova’ya girmelerine 29 km. kalmış fakat hiçbir zaman o mesafeyi aşamamıştır Almanya.

Almanlar da Napolyon gibi kışa yenilmişler ve 1 milyondan fazla asker kaybetmişlerdir.

 

ABD kongresi savaş başladıktan sonra 1939 yılı içerisinde yabancı hükümetleri nakit ödeme yapmaları ve kendi gemileri ile nakletmeleri ya da bir Amerikan sınırından alıp götürmeleri koşuluyla silah satın almalarına izin veren bir yasa kabul etti.

O dönem Franklin Roosevelt İngiltere’ye yardım etme, yanında olmaya inanıyordu. İngiltere yanında harekete geçme konusunda ilk adım 1941 yılında Başkan’a ‘’ödünç verme ve kiralama yasası’’ ile ABD savunmasının çıkarına olan herhangi bir ülkeye savunma malzemeleri ödünç verme ve kiralama hakkı verilmesiyle olmuştur.

 

Almanların Sovyetlere saldırmasıyla birlikte Sovyetler de artık Batılıların yanında savaş girmiş oluyor. Dolayısıyla bu durum ABD için oldukça elverişli bir durum yaratıyor. Başkan Roosevelt yeni durumu Churchill ile görüşmek üzere bir toplantı düzenliyor. İki lider 9 Ağustos’ta Newfoundland’da bir araya geliyorlar ve görüşmeler neticesinde tarihe Atlantik Demeci olarak geçecek olan demeci kabul ediyorlar. Bu demeç iki devletin mili politikalarının ilkelerini tespit etmiştir. Bu ilkeler daha sonra savaştan sonra kurulacak Birleşmiş Milletler örgütü antlaşmasına da temel teşkil etmiştir.

ABD ödünç verme ve kiralama yasasının çıkmasından sonra Japonya’ya karşı farklı bir politika uygulamaya karar verdi. Çünkü İngiltere’ye daha kolay yardım yapabilmesi için Japonya kışkırtılmayacak ve mümkün olduğu kadar uzlaşmaya gidilecekti.

 

ABD Japonya’daki bütün alacak ve mallarını donduruyor, Japonya ile ticareti kontrol altına alıyor. ABD’nin bu tutumu ve müzakerelerde nezaket göstermemesi askerleri sinirlendiriyor ve yönetim savaşa karar veriyor. 7 Aralık 1941 sabahı Japon uçakları Hawaii’deki Pearl Harbor ABD hava üslerine ani bir baskın yaparak bombalıyor. ABD 11 Aralık’ta Japonya’nın bu ani baskını sonucunda hem Japonya’ya hem de Almanya’ya savaş ilan ediyor.

 

Avrupa’da sadece 5 tarafsız ülke kalmıştır. İspanya, Portekiz, İsveç, İsviçre ve İrlanda.

Birleşmiş Milletler Almanya, İtalya ve Japonya’ya karşı savaşan devletler koalisyonuna verilen addır. Birleşmiş Milletler terimi resmi olarak ilk kez 1 Ocak 1942’de Çin, İngiltere, Sovyetler Birliği ve ABD’nin savaş ittifakı kurdukları Birleşmiş Milletler bildirgesinde kullanıldı. Bu bildirgenin en önemli maddesi; Mihver güçleri ile yani Almanya, İtalya, Japonya ile tek başına barış yapmama taahhütü almıştır. 

Savaşın dönüm noktası 4 büyük olayla oluşmuştur. Fakat bu olayların 4’ü de birbirinden farklı olaylardır. 1942 Haziran ayında Midway Adasına Japon saldırısı olması bu olaylardan ilkini teşkil eder. Japonlar burada çok büyük bir bozguna uğratılmıştır. Japonya bu olaydan sonra bir daha asla Uzak Doğu’da ya da denizlerde stratejik avantajı yakalayamayacaktır.

Mısır’ın batısındaki İngiliz ordusu kasım ayı başında el-Alameyn’de Almanları ve İtalyanları kesin yenilgiye uğrattılar. Bu zafer İngiliz ABD kuvvetlerinin Fransız Kuzey Afrika’sına çıkmalarıyla aynı döneme denk gelmiştir.

Mayıs 1943’e gelindiğinde İngiliz ABD kuvvetleri Tunus’a girmiş, Akdeniz’in denetimi tamamen müttefiklerin eline geçmiştir.

Atlantik savaşlarının doruk noktası 1942 yılının ilk aylarında yaşandı ve 1943’te zafer kazanıldı.

En önemli dönüm noktalarından biri de Almanların Stalingrad’da yenilgisidir.

İngiliz ve ABD kuvvetleri 1943 Temmuz’unda önce Sicilya’ya sonra İtalya’ya çıkartma yaptılar. 1943 Ağustos’unda Mussolini monarşi yanlılarının etkisiyle devrilmiş oldu.

Haziran 1944’te Normandiya Çıkartması ile Kuzey Fransa İngiliz ve ABD kuvvetleri tarafından istila edilmiştir.

Sovyetler 9 ay süren uğraşlar sonucunda Berlin’e girmişlerdir. Berlin’in işgali sonucunda 30 Nisan 1945’te Berlin Harabeleri altındaki bir yeraltı sığınağında Hitler intihar ediyor.

7 Mayıs’ta Almanya’nın teslim olmasıyla Avrupa’da savaş sona ermiştir.

ABD Japonya’nın Hiroşima ve Nagazaki şehirlerini atom bombasıyla yerle bir etti. Japon hükümetinin 2 Eylül’de teslim olmasıyla 2.Dünya Savaş’ı sona ermiştir.

 

Savaş sonrası oluşacak sisteme savaş içerisinde yön veren 3 lider; Sovyetler Birliği Başkanı Stalin, İngiltere Başbakanı Churchill ve ABD Başkanı Franklin Roosevelt.

 

Kazablanka Konferansı II. Dünya Savaşı sırasında ABD başkanı Franklin D. Roosevelt, Birleşik Krallık başbakanı Winston Churchill arasında gerçekleşen 14-24 Ocak tarihleri arasında yapılan konferanstır. Konferansta şu kararlar alınmıştır:

à Rusya üzerindeki baskıyı hafifletmek için Sicilya’ya çıkarma yapmak

à Almanya üzerindeki baskıyı artırmak.

à Balkanlarda ikinci bir cephenin açılmasını mümkün kılmak için Türkiye’nin savaşa katılması konusunda gerekli askeri hazırlıklar yapılması.

à Almanya, Japonya ve İtalya kayıtsız şartsız teslim oluncaya kadar mücadeleye devam etmek.

 

12-26 Mayıs 1943 yılında Washington Konferans’ı toplanmıştır. Roosevelt ve Churchill bir araya gelmiştir. Stalin de davet edilmiş fakat katılmamıştır. Bu konferansın şifre adı Trident Konferansı. Bu konferansta şu kararlar alınmıştır:

à İtalya’nın saf dışı bırakılması için bu ülkenin işgali

à  1944 ilkbaharında Fransa’da cephe açılmasını kararlaştırmışlardır.

à Savaş sonrası düzeni için Churchill tarafından ileri sürülen şu fikirler kabul ediliyor:

à Barışı koruma sorumluluğu ABD, İngiltere, Sovyetler Birliği ve Çin’e verilecekti.

à Bu 4 devletin teşkil ettiği Dünya Konseyi’ne bağlı Avrupa, Amerika ve Uzak Doğu Bölge Konseyleri kurulacaktır.

à Avrupa’da bir konfederasyon kurulacak ve bu konfederasyonda Tuna, Balkan ve İskandinav Federasyonlarını içerecekti.

Quebec Konferansı İtalya’da Mussolini’nin birden düşmesiyle ortaya çıkan yeni durumu görüşmek ve ikinci cephe açılma meselesini yeniden ele almak amacıyla 14-24 Ağustos 1943’te Churchill ve İngiliz Genel Kurmayı ile ABD Genel Kurmayı Quebec’te bir araya geliyorlar.

Bu konferansta Churchill İtalya’da ortaya çıkan yeni durum nedeniyle ikinci cephenin Fransa yerine Türkiye’nin de savaşa katılmasıyla Balkanlarda açılması üzerine ısrar ediyor. Fakat bu görüşünü kabul ettiremiyor. İkinci cephenin Fransa’da Normandiya kıyılarında açılmasına karar veriliyor.

 

ABD İçişleri Bakanı Cordell Hull ile İngiltere Dışişleri Bakanı Anthony Eden 1943 Ekim ayında Moskova’ya gitmişlerdir. Moskova Konferans’ı olarak geçmiştir. Sovyet Dışişleri Bakanı Molotov ile görüşüyorlar. Bu konferansta alınan kararlar şu şekilde:

à Savaşın kısaltılması için karar alınmıştır. Ruslar 2.cephenin 1944 ilkbaharına kadar açılması gerektiğini söylemiştir.

à İngiltere, ABD, Sovyetler Birliği ve Çin arasında Dörtlü Deklarasyon imzalanması kararlaştırılıyor.

à 4 devlet savaştan sonra nüfuz alanı kurma politikası gütmeyeceklerdi.

à Bütün sömürgeler uluslararası vesayet rejimi altına konulacaktı.

à Almanya’nın işgali altında tuttuğu ülkelerde zulüm ve işkence yapmasını önlemek için savaş suçlularının cezalandırılacağı ilan edilmiştir.

 

Dışişleri bakanlarının Moskova Konferansı’nda şu da karara bağlanmış: 3 devletin yetkilileri arasında bir toplantı yapılmasına karar verilmiştir.  

 

Churchill ve Roosevelt 22-26 Kasım 1943’te Kahire’de bir toplantı yaptılar. Bunun amacı hem Çan Kay Şek ile görüşmek hem de Tahran’a görüş birliği içinde gitmek.

 

Tahran Konferansı Roosevelt, Churchill ve Stalin’in katılımıyla yapılmıştır. 28 Kasım-1 Aralık 1943 tarihleri arasında olmuştur. Bunun şifre adı da Eureka’dır. Konferansta en önemli meseleler şunlardı:

à Ruslar 2.cephenin Avrupa’da açılmasına ısrar etmişlerdir. Churchill ise 2.cephenin Balkanlarda açılması fikrini Ruslara kabul ettirememiştir.

à 2.cephe ile ilgili olarak Türkiye’nin savaşa katılmasına karar veriliyor.

à Savaş sonrası barış düzeninin korunması için bir uluslararası teşkilat kurulması fikri bütün taraflarca kabul ediliyor.

Bu konferansın en önemli sonucu:

à Zafere doğru yaklaşıldıkça müttefikler arasındaki görüş ayrılıklarının da belirmeye başlamasıydı.

 

Sovyetler Birliği’nin Balkanlar ve Orta Avrupa’da yayılması olayıyla ilgili Churchill Stalin ile görüşmeye gidiyor. Moskova Konferansı denir. Balkan ülkelerinin iki ülke arasında nüfuz bölgelerine ayrılışı konusunda bir anlaşmaya varılıyor. Romanya Rus nüfuzuna, Yunanistan ise İngiliz nüfuzuna terk edilmiştir. Yugoslavya ve Macaristan yüzde 50 İngiliz, yüzde 50 Rus nüfuzu altında olacaktır. Montrö sözleşmesinin değiştirilmesi de bu konferansta kabul edilmiştir.

 

Barış düzeninin kurulması meselesinde her 3 devlet de Yalta Konferansı’na kendi kafalarındaki amaç ve tasarılarını gerçekleştirmek için katılmıştır.

ABD Başkanı Roosevelt Yalta’ya gelirken kafasını meşgul eden 2 mesele vardı:

à Tıpkı Wilson gibi Birleşmiş Milletler teşkilatının kurulmasına büyük önem veriyordu.

à Uzak Doğu savaşına Sovyetler Birliği’nin bir an önce katılması. Bu bölgede de savaşın en kısa zamanda sona erdirilmesi.

 

İngiltere’ye gelince, Churchill’e göre Uluslararası Teşkilat o kadar önemli değildi. Ona göre önce:

à Almanya’ya uygulanacak muamelenin çözümlenmesi gerekiyordu.

à Polonya meselesinin çözümlenmesi gerekiyordu.

à Savaştan sonra Avrupa’daki kuvvetler dengesinde Fransa’nın yeri ne olacaktı?

 

Stalin’in kafasında da 3 mesele vardı:

à Savaştan sonra Rusya’nın ekonomik kalkınmasını sağlamak.

à Çarlık Rusya’sının 1904-1905 savaşında Japonya karşısında uğramış olduğu yenilgi sonucunda oluşan kayıpları tekrar geri almak.

à Almanya’nın muhtemel saldırısına karşı Sovyetler’in güvenliği için gerekli tedbirleri almak.

 

 

 

Yalta Konferansı 4-11 Şubat 1945’te yapılmıştır. Görüşülen meseleler şunlardı:

à Sovyetler Birliği Uzak Doğu savaşına katılmayı kabul etti.

à Almanya esas itibariyle 3 işgal bölgesine ayrılacak. Fakat İngiltere ve ABD kendi bölgelerinde Fransa’ya da bir kısım ayıracaklardı. Berlin de ortak işgal altında olacaktı.

à Ruslar bir rapor hazırlayıp sunmuştur. Buna göre Almanya’ya 20 Milyar tamirat borcu yüklenecek ve bunun yarısını Sovyetler alacaktı. ABD ve İngiltere bu planı ağır buldukları için bu meseleyi sonraya bırakma kararı alıyorlar.

à Birleşmiş Milletler teşkilatının Güvenlik Konseyi’nin devamlı üyeleri için veto ilkesi kabul ediliyor.

à 1 Mart 1945’e kadar ortak düşmana karşı savaş ilan etmiş olanların üyeliğe alınmasına karar veriliyor. Türkiye ise 23 Şubat 1945’te Almanya ve Japonya’ya fiilen bir savaş ilan ederek Birleşmiş Milletler teşkilatının kurucu üyesi olmuştur.

 

 

17 Temmuz-2 Ağustos 1945 tarihlerinde Potsdam Konferansı yapılmıştır. Roosevelt ölünce Amerika’yı bu konferansta Truman temsil etmiştir. İngiltere’yi temsil eden Churchill seçimi kaybedince yerine Clement Attlee gelmiştir.