Uluslararası Politika Dersi Vize Notları (2021 Güz Dönemi)

 

Uluslararası İlişkiler: Devletlerin, grupların, örgütlerin ve şirketlerin uluslararası ortamda gerçekleştirdiği ilişkilerdir.

Dış Politika: Devletlerin başka devletlere yönelik uyguladığı siyasettir. Devlet politikasıdır.

Kopenhag Kriterleri ;

Demokrasi

Hukukun Üstünlüğü

İnsan Hakları

Azınlık Hakları

 

Türkiye'nin NATO Üyeliği; 18 Şubat 1952

Uluslararası İlişkiler'in isim-fikir babası Jeremy Bentham 1789 yılında ilk defa bu kavramı kullanmıştır.

1919 yılında ilk uluslararası ilişkiler kürsüsü kuruldu. Galler'de kuruldu. Kürsünün adı Woodrow Wilson.

16.YY'da uluslaşma sureci vardır. Bağımsızlık ve egemenlik ilkeleri ortaya çıkmıştır. Ulusal devletler kurulmuştur.

17.YY ortalarında 1648’de Westfalya Barışı imzalanmıştır. Yeni siyasal sistem başlamıştır. Bağımsız devletler birbirleriyle anlaşmalar yoluyla ilişki kuruyordu. Westfalya Barışı çağdaş devletlerin ve modern devletlerin ortaya çıkışıdır. Modern Uluslararası Ilişkilerin de ortaya çıkışıdır.

Westfalya Barışının 3 prensibi var;

1-) Devletlerin Egemenlik prensibi

2-) Devletlerin Eşitlik Prensibi

3-) Devletlerin İç İşlerine Karışmama Prensibi

 

NOT: BM 1945 yılında kuruldu. Amerika, Rusya, Çin, Ingiltere, Fransa. Veto hakları bulunan ülkelerdir.

 

Eflâtun(Platon) - Devlet ve Yasalar eserinde toplumun nasıl mükemmel şekilde organize edileceğini ve ideal bir devlet nasıl olmalıdır onu anlatıyor.

Machiavelli 1469-1527 Yılları arasında yaşamış. En önemli eseri Prens ve Savaş Sanatı kitaplarıdır. Devletin çıkarları her şeyin önündedir ve sonuç için her şey mübahtır der Machiavelli.

17.YY’da Thomas Hobbes şunu söyler: eski zamanlarda insanlar sürekli savaşıyordu ve o zamana göre çok doğal bi haldi. İnsanlar bu sürekli savaşa son vermek için sözleşme yapmaya başlamışladır. Buna toplumsal sözleşme denir.

 

Toplumsal sözleşme nedir?

àİnsanların kendi doğal haklarından vazgeçerek bunların korunması için devlete kendilerini bırakmasıdır. Toplumsal sözleşme sayesinde ulusal toplumlar içerisinde  barış mümkün olacaktır.

 18.YY’da  J.J Rousseau toplumu bir araya getiren bireylerin yazılı olmayan bir sözleşmeyle bir araya geldiklerini söyler. Kendi aralarında seçtikleri lidere yönetme gücünü devrettiklerini anlatır.

 Montesquieu 1689-1755 yılları arasında yaşadı. Özellikle o dönemde kuvvetler ayrımı prensibini çağdaş devlet anlayışına kazandırmıştır. Yasama yürütme ve yargı olması gerektiğini savunur. Yasama yürütme ve yargı farklı ellerde olması gerekir , tek bir yerde toplanmamalıdır der.

Güç Kavramı , Güç Nedir?

Bir devletin yada bir uluslararası aktörün diğer bir devlete veya uluslararası aktöre  uyguladığı ve normal koşullar altında yapmak istemeyeceği bir şeyi yapmasını sağlamaya dönük etkiye verilen addır. Güç özellikle realist düşünce tarzında çok önemlidir.

Hans Morgenthau Politics Among Nations adlı kitabını 1948 yılında yayınlamıştır. Morgenthau'ya göre güç unsurları;

1- Coğrafya (Sabit Değişmeyen Bir Unsurdur) 

2- Doğal Kaynaklar

3- Endüstriyel Kapasite ( Hammaddelerden tüketilmeye veya kullanılmaya hazır ürünü elde edilme sürecini ifade eder )

4- Askeri Hazırlık Derecesi ( Silah altında asker sayısı önemlidir )

5- Nüfus ( Genç nüfus önemlidir )

6- Ulusal Karakter ( Ülkeyi diğer toplumlardan ayırır )

7- Ulusal Moral

8- Diplomasinin Niteliği

9- Hükümetin Niteliği

 

Jeopolitik : Ulusal politikanın tespit edilmesi ve uluslararası ilişkilerin yürütülmesi üzerine coğrafi faktörlerin yapacağı etkileri araştıran ve ortaya çıkaran disiplindir.

 

Yumuşak Güç : İlk defa 1990 yılında Joseph Nye tarafından kullanıldı. Başkalarının isteklerini kendi istekleri yönünde etkileyebilmektir. Zorlama yoktur tehdit yoktur kandırma yoktur.

 

Yumuşak Güç'te Önemli olan şeyler;

1- Değerler

2- Kültür

3- Politikalar ( Ekonomi , Eğitim , Sanat vs. )

4- Kurumlar ( Bakanlık , STK , Vakıf vb. )

 

Güç Dengesi Nedir ?

Sistem içindeki aktörlerin daha güçlü olan ya da onlar karşısında hissettikleri zayıflığı gidermek için arayışlarına girmelerine sebep veren yapı.

Güç Dengesi uluslararası toplumda bir istikrarın ortaya çıkmasıdır. Bu istikrar ortaya çıkmazsa devletler anarşiyi kontrol edemez. Çünkü realistlere göre her zaman bir daimi anarşi vardır ve bunu normal olarak görmüşlerdir.

 

Güç Dengesi'nin Yeniden Kurulması İçin 4 Başlık

1-       Böl ve Yönet

Rakipleri parçalarız ve işbirliği yapamaz hale getiririz. Zayıf halde bırakırız. Zayıf halde tutmaya devam ederek yönetmeye çalışırız. ÖRNEK: Fransa 17.yy’da ve özellikle 2. Dünya Savaşı sonunda Almanya’yı böldü ve yönetti.

2-      Dengeleme ( Karşılıklı Ödün Verme )

 Toprak ve nüfus gibi unsurlar başta olmak üzere güç dengesini etkileyen bir öğenin güçlüler arasında karşılıklı mutabakat ile pay edilmesidir. ÖRNEK:  18.yy’da Polonya 1772-1793 ve 1795 de güç dengesini bozmayacak şekilde Avusturya Rusya ve Prusya arasında 3 kez paylaşılmıştır.

3-      Silahlanma

Devlet veya devlet gruplarının sahip olduğu askeri güç aracılığıyla bir güç dengesi kurmak ve kurulmuş güç dengesini devam ettirmek için başvurduğu yoldur. Silahlanma Yarışı istikrarsız ve dinamik bir güç dengesi yaratır. ÖRNEK:  Soğuk savaş dönemindeki iki blok arasındaki silahlanma yarışı.

4-      İttifak Tesis Etme

 

Çok devletli uluslararası toplumun kaçınılmaz bir sonucu olarak ittifaklar ortaya çıkmıştır. Rekabet veya uyuşmazlık içindeki devletlerin takip edebilecekleri 3 yol vardır:

1-Kendi gücünü arttırmak

2-Diğer devletlerin gücünü kendisininkine katmak

3- Diğer devletlerin güçlerini rakiplere katmasını engellemek.

 

Kuram (TEORİ)

Kuram Nedir ?

Sistemli bir şekilde düzenlenmiş birçok olayı açıklayan ve bir bilime temel olan kurallardır. Kuramlar sayesinde olayların nasıl geliştiğini anlarız ve benzer olayların nasıl gelişeceğini tahmin edebiliriz.

 

KURAMLAR NE İŞE YARAR ?

Kuramlardan dolayı savaşı önleyebiliyoruz.

Barışı tesis edebiliyoruz

Uluslararası hukuku güçlendirebiliyoruz.

Uluslararası örgütleri kurabiliyoruz.

Ulusal alanda otoriter rejim yerine demokrasi yerleştirebiliyoruz.

Uluslararası sistemde gizli diplomasi yerine açık diplomasi kullanıyoruz.

 

REALİZM

Fikir babası 1948 Yılında Politics Among Nations kitabının yazarı Hans Morgenthau'dur.

Gerçekçilik olarak adlandırılan bu kuram özellikle 2.Dünya Savaşı’ndan sonra çok popüler bir uluslararası ilişkiler teorisiydi. Morgenthau’dan daha önce Thukidides, Machiavelli, Thomas Hobbes realizmin fikir babalarıdır. Realizm idealizmin ideallerini 1.Dünya Savaşı’ndan sonra başarısız bulduğu için ortaya çıkıyor. Realizmin 6 önemli ilkesi vardır:

1- Realistlere göre insan doğası idealist ve liberallerin dediği gibi iyi değildir. İnsanlar tam tersine bencil canlılardır ve çıkarları peşine koşarlar.

2- Ulusal çıkarlar güç perspektifinden tanımlanmalıdır. Devletlerin amacı güçlerini arttırmaktır. Dolayısıyla hareketlerini bu bağlamda değerlendirmek gerekir.

3- Güç açısından çıkarlar sabittir ve değişmez. Ancak çıkarların içeriği ve bu çıkarı gerçekleştirmek için uygulanması gereken politikalar zamana ve içinde bulunulan kültürel ortama göre değişiklik gösterebilir.

4- Moral ya da ahlaki değerlerin uluslararası politikada herhangi bir etkisi yoktur.

5- Uluslararası politika ekonomi, hukuk gibi alanlardan farklı bir alandır ve esas olan ekonomi, hukuk değil devletlerin askeri, siyasi gücü ve onların çıkarlarıdır.

6- Uluslararası politikayı şekillendiren temel aktörler ulus devletlerdir. Uluslararası örgütlerin hiçbir yetkisi yoktur.

 

İDEALİZM

Fikir babaları John Locke, Adam Smith, Voltaire gibi isimlerdir. İdealizm insan doğası hakkında olumlu fikir beyan eder. İnsan doğasının iyi olduğu görüşündedir. Bireylerin hak ve özgürlüklerinden bahseder. İdealizmin 5 temel görüşü ;

1- İdealistler realistlere karşı ulus devlet ve ulusal çıkarların dış politikayı belirleyen tek aktörler olduğunu reddediyor ve uluslararası ve ulus üstü yapıları ve bir devlet içerisindeki farklı grupları ve bireyleri ön plana çıkarıyor.

2- İdealistler ulus devletin her zaman kendi çıkarları doğrultusunda rasyonel kararlar alan aktörler olduğunu reddediyorlar. İdealistlere göre devletlerin sabit politika tercihleri de yok. ( Ulus devlet her zaman kendi çıkarı peşinde koşmamalı. )

3- İdealistler sadece güvenlik meseleleriyle değil ekonomik gelişme ve siyasal özgürlükler konusunda da çalışmalar yapıyorlar.

4-İdealistlere göre barış, kendi kaderini tayin hakkı gibi ahlaki değerler de dış politikada var olmalıdır.

5- Uluslararası politika sadece rekabet ve güçten ibaret değildir. Devletler iş birliği de yapabilir. 

Bu notlar Prof.Dr. Mustafa Nail ALKAN'IN anlatımlarından çıkarılmıştır.