FRANSIZ DEVRİMİ (1789) SONRASI 2 (Siyasi Tarih Final Notlarının Sonu)

 

Avrupa’nın neresinde bir isyan çıkarsa ortak şekilde müdahale etme kararı alındı. Fakat 1821’de Osmanlı’ya karşı ayaklanan Yunanlılara bir müdahale yapılmadı. Hatta İngiltere ve Rusya Yunanistan’a destek vermiştir.

İlk defa bir toprak parçası Osmanlı’dan bağımsızlık ile ayrılmıştır. Yunan bağımsızlığında din faktörü oldukça etkili olmuştur. 1828-1829 Rus Savaşı sonunda imzalanan Edirne Antlaşması ile Yunanistan’ın bağımsızlığı tanınmıştır.  

 

Sanayi Devrimi Avrupa’da ortaya çıkmasına rağmen tüm dünyaya yayılmış ve eski siyasal ve sosyal yapıları çok kısa bir süre içinde değiştirmiştir. Temelde üretimde makineleşme başlamıştır. Fabrikalar kurulmuş ve iş gücü talebi artmaya başlamıştır. Büyük sanayi kentleri oluşmaya başlamış ve işçi sınıfı ortaya çıkmıştır.

Sanayi devrimi ile burjuvazi sınıf yükselirken aristokratlar çöküntüye uğramaya başlamıştır. Kilisenin gücü de oldukça zayıflamıştır. Bilim ve teknolojide bu zamana kadar görülmemiş bir ilerleme kaydedilmiştir.

 

1819’da Liberalizm

1820’de Radikalizm

1832’de Sosyalizm

1835’te Muhafazakarlık kelimeleri siyaset sözlüğüne girmiştir. 1830’larda bireycilik, anayasacılık gibi sözcükler kullanılmaya başlanmıştır.

Komünizm ise 1840’larda siyaset sözlüğüne dahil olmuştur.

 

Çok uluslu imparatorlukları oluşturan halkların ulusal haklarını ve bağımsızlıklarını kazanmalarından milliyetçilik önemli bir rol oynamıştır. Ayrıca Avrupa’da ulusal birliğinin kuramamış halkların birliklerini kurma yolunda harekete geçirmiştir.

 

19.yy. 2.yarısında İtalyan ve Alman milli birliklerinin kurulması Avrupa sistemini çok derinden etkilemiştir. Avrupa Uyumu sistemi tamamen ortadan kalkmıştır.

1830 ve 1848 Avrupa İhtilalleri Avrupa tarihinde önemli bir yer teşkil eder. 1830 İhtilallerinde idealist yön egemendi.

1830 İhtilalleri özgürlük yolunda bir halk hareketi niteliğindeydi. 1830 İhtilalleri 1848 ve ondan sonraki dönemin bilimsel, maddeci ve gerçekçi havasından çok farklı bir özellik taşıyordu.

1830’da temel güç liberalizmdi. 1848 İhtilallerinde ise öne geçen Miiliiyetçilik ve Sosyalizm oldu. 1830 İhtilalleri Fransa’da patlak vermiştir. Bu hareketlenmede işçiler, öğrenciler ve cumhuriyetçiler ön plandadır.

İktidara kimin geleceği konusunda devrimi gerçekleştirenler arasında bir fikir ayrılığı yaşanmıştır.

Marcus Lafayette bir çözüm getiriyor. Borobonlar gelmesinler fakat Borobonların akrabası olan ancak 1792’de Cumhuriyetçiler ile birlikte savaşmış olan Orlean Dükü Louı Filipe’yi tahta geçirmeyi öneriyor.

Her iki taraf da bu öneriyi kabul ediyor ve 7 Ağustos 1830’da Louı Filipe 1814 anayasasına bağlı kalmak şartıyla Fransızların kralı olarak tahta çıkıyor. 1848’e kadar tahta kalmıştır.

 

1815 Viyana Antlaşması ile Belçika ve Hollanda birleştirilerek Netherland Krallığı adı altında bir krallık oluşturuldu ve Hollanda kralı bu krallığın başına geçti.

 

1839 Londra Antlaşması ile Belçika’nın bağımsızlığı tanındı. Belçika tarafsız bir devlet statüsüne konuldu.

1815 Viyana düzenlemelerine göre Polonya Rus Çarı’nın himayesinde bir devlet. Polonyalılar gittikçe bağımsız davranmaya başlıyor ve Rusya’ya karşı çıkmaya başlıyor. 1825’te Rusyalıların baskısı artıyor. Bunun üzerine Polonya’da ayaklanma çıkıyor. Fakat Rusya ayaklanmayı bastırıyor.

 

1830 devrimlerinin en önemli sonuçları; Liberalizm önplana çıkmıştır, Batı Avrupa ve Doğu Avrupa ortaya çıktı, 1848’e giden devrimlerin yolunu açmıştır.

 

1840’larda Avrupa’da çok büyük ekonomik kriz yaşanmıştır. Fransa’da 1848 İhtilalleri başlamıştır. Cumhuriyetçilerin odağı halindedir Paris ve buradaki patlama tüm Fransa’ya yayılmıştır.

 

22 Şubat 1848’de bir gösteri yapılmasına karar verildi önce yönetim izin verdi fakat sonrasında yasakladı. Bunun yüzünden hükümetlere direnmek için barikatlar kuruldu.

 

1848 Devrimi sonucunda Fransa kralı İngiltere’ye kaçtı. 1848’de Cumhuriyetçiler meclisi basarak Cumhuriyeti ilan ettiler ve geçici bir hükümet kurdular.

 

Meclis 4 mayısta toplandı ve geçici hükümeti dağıtarak kendi yürütme kurulunu oluşturdu. Sosyalistler hükümetten dışlanmışlardır. Bu durum yeni bir gelirim ortaya çıkarttı.

Paris ve ülkenin öteki kentleri yeniden karşı karşıya geldiler. İşçiler 15 Mayıs’ta Meclisi basıp kendi geçici hükümetlerinin ilan ettiler. Milli Muhafızlar devreye girerek işçi sınıfını bertaraf etti ve Kurucu Meclisi yeniden aktif hale getirdiler.

Kanlı Haziran olarak adlandırılan 24-26 Haziran günleri arasında çok ciddi silahlı çatışmalar olmuştur. İşçiler ve Muhafızlar arasında olmuştur. Böylece 1848 İhtilalleri son bulmuş oldu.

 

Fransa’da Cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılıyor ve Napolyon’un yeğeni Louis Napolyon Cumhurbaşkanı olmuştur. 1852’de kendisini 3.Napolyon olarak ilan etmiştir. Fransa’da 2.imparatorluk dönemi başlamıştır.

 

 

Bazı Alman devletçikleri bir araya gelerek 1848’in milliyetçi ortamında mayıs ayında bir toplantı yapıyorlar. Almanya’nın birleşmesini öngören bir toplantı. Söz konusu toplantıda Frankfurt meclisini oluşturuyorlar.

Bu meclis Almanya’nın liberal bir çerçevede birleşmesini öngörüyordu. Ancak 1815 Viyana düzenlemesi gereği sayıları 39’u bulan alman devletleri bu birleşme fikrine genellikle pek istekli görünmediler.

Çünkü tek bir Alman devleti içinde birleşmek bu devletlerin kendi egemenliklerinden vazgeçmesi olurdu. Öte yandan bu alman devletleri içinde bulunan 2 büyük devlet vardır. Prusya ve Avusturya.

Bu iki devletten hangisi altında birleşileceği konusunda bir anlaşmazlık söz konusudur. 1848’deki Almanya milli birliğini sağlama çalışmaları suya düşüyor.

 

 

Almanya ve İtalya’nın ortaya çıkışı Avrupa’da sistemi çok derinden etkilemiştir.

 

İtalyan devletçikleri 1815 Viyana kongresinden dağınık bir şekilde bırakılmıştır. Viyana’dan beri Avrupa devletlerinde büyük çaplı savaşlar olmamıştır. 1853’e Kırım Savaşı’na kadar.

Viyana Sistemi en büyük darbeyi bu savaşta almıştır. Kırım Savaşı hem Rusya’yı hem Avusturya’yı zayıflatmıştır. Uzun yıllar sonra İngiltere ve Fransa yan yana savaşmıştır.

1853 sonrası gelişmelerden ilk yararlanan ülke İtalya olmuştur. İtalya devletçiklerinden biri olan Piyomente, Kırım Savaşına asker yollayarak İngiltere, Fransa ve Osmanlının yardımına koşmuştur.

Piyemonte başbakanı Kont Cavour İtalyan milli birliğinin kurucusudur. İtalyan milli birliğinin sağlanması ancak Avusturya’nın savaş meydanında yenilmesiyle olduğunu söylemiştir Kont Cavour. Fransa’yı yanına çeken Kont Cavour büyük devletlerin yanında savaşarak savaş deneyimi elde etmiştir.

 

Rusya ve Fransa birleşerek 1859’da Eflak ve Buğdan’ın Romanya adı altında milli birliklerini sağlamıştır. Ancak fiili olarak hala Osmanlı altında bulunmaktadır.

 

Felice Orsini bir tiyatro çıkışında 3.Napolyon’a bir suikast düzenlemiştir. Napolyon bu suikasttan yara almadan kurtulmuştur ve Orsini yakalanarak idama mahkûm edilmiştir. Son isteği olarak Napolyon’a bir mektup yazan Orsini mektupta, eğer İtalyan milli birliği için harekete geçilmezse daha fazlası gelecek demiştir. Daha sonra idam edilmiştir.

Bunun üzerine Kont Cavour ve 3.Napolyon arasında Plombières Görüşmeleri olmuştur. 1858 temmuz ayında olmuştur. Burada herhangi bir anlaşma imzalanmamıştır. Avusturya ile savaşma kararı almışlardır.

 

Savaşın sonunda İtalya’da Papanın başkanlığında 4 devletten meydana gelen konfederasyon kurulacaktı.

1-) Lombardiya ve Venedik’in Piyomenteye katılmasıyla kurulacak Kuzey İtalya krallığı

2-) Papalık Devletleri

3-) Sicilya Krallığı

4-) Kalan diğer İtalyan devletçikleriyle oluşturulan merkezi İtalyan krallığı. Fakat bunların hiçbiri olmamıştır.

 

29 Nisan 1859’da Avusturya Piyomente’ye saldırıyor. Piyomente Fransa kuvvetleri Solferino’da Avusturya’yı büyük bir yenilgiye uğratıyorlar. Prusya bu durumdan rahatsız olup Avusturya’ya yardım edebilmek için savaş hazırlığında bulunuyor.

Prusya’nın savaş hazırlığı yapmasından çekinen Fransa, Avusturya ile Piyomente’nin haberi olmadan barış antlaşması imzalıyor ve savaş sona eriyor.

Savaş bittikten hemen sonra İtalya yarımadasındaki küçük devletler birer birer Piyomenteye katılmaya başladılar 1860 yılında ilk İtalyan parlamentosu Torino’da kurulmuştur.

İngiltere İtalyan milli birliğine giden yolu memnuniyetle karşılıyordu.

Piyomenteli milliyetçilerden Guiseppe Garibaldi kırmızı gömlekliler adını alan silahlı bir toplulukla Güney İtalya’ya doğru yürüyüp Piyomenteye katılmamış olan Sicilya ve Napoli’yi birliğe dahil ediyor. Venedik ve Roma dışında İtalyan milli birliği sağlanıyor. Venedik 1866’da Roma’da 1870’te İtalya’ya dahil olacak.

 

1861’e gelindiğinde İtalya Milli Birliği Venedik ve Roma dışında sağlanmıştır.

 

 

Almanya’da birlik fikrinin gelişmesinde Hegel’in önemli bir rolü vardır. Hegel herhangi bir halkın hürriyet düzen ve onura sahip olabilmesi için kendi bağımsız devletini elde etmesini savunuyor.

Hegel’in düşüncesinde değişim diyalektik bir öze sahipti yani zıtlıklar yaratıcılığın temelini oluşturuyordu. Tez ile antitezin çatışmasından bir sentez doğacaktı. Almanya’nın dağınıklığı tez, birlik fikrini doğurmak antitez, Alman ulusal devletine giden yolu açma sentezdir.

Hegel ile tarih bilimi felsefi bir nitelik kazanmakta ve öneminin artırmaktadır. Almanya bu dönemde tarih biliminin merkezi haline gelmiştir.

 

Otto Von Bismark Alman milli birliğinin sağlanmasında başroldür. 1862 Otto Von Bismarck’ın Prusya Başbakanı olduğu tarihten 1890’a yani istifa edene kadarki döneme Avrupa’da Bismarck dönemi demek yanlış değildir. Bismarck’ın uygulamış olduğu politikalar 1.Dünya savaşının sebeplerindendir.

Prusya milli birliğini sağlamak için tek başına 3 devletle savaşmak zorunda kalmıştır. Önce Danimarka sonra Avusturya ve en son da Fransa ile savaşmıştır.

Bismarck küçük ödünler verip güçlü devletleri yalnızlaştırarak en uygun zamanda kiminle savaşacağını çok iyi kestirmiştir. Bismarck’ın politikasını Kılıç ve Kan Politikası olarak tanımlarız. Milli birlik sağlandıktan sonra Barış Politikası olacaktır. Kılıç ve Kan Politikasını ilk olarak 1864’te Danimarka ile yaptığı savaşta kullanmıştır.

 

Bismarck ilk olarak Elbe Dukalıklarını Prusya’ya katmak istiyordu. İngiltere ve İsveç buna karşı çıkmaktaydı.

 

1863 Polonya ayaklanması Bismarck’a Rusya ile iyi ilişkiler kurmaya fırsat vermiştir. Bu ayaklanmada İngiltere ve Avusturya Rusya ve Fransa’yı savaştırmak istediler.

3.Napolyon eski günlerine dönmek için Polonya’yı desteklemeye karar verdi. Bismarck Rusya ile bir anlaşma yaptı. İlk olarak Polonya’daki ayaklanmada tarafsız kalacağını ve Rusya’ya yardım edeceğini söyledi. Sonuçta Rusya ayaklanmayı bastırdı.

Rusya ve Prusya arasındaki yakınlaşmayı gören Avusturya Prusya ile birlikte hareket etmeye karar veriyor.

Avusturya ve Prusya Danimarka ile savaş yapıp yeniyorlar ve 20 Temmuz 1864’de yapılan barış antlaşması ile savaş sona eriyor.

30 Ekim 1864’te imzalanan Viyana Barışı ile Danimarka bu 3 dukalığı Avusturya ve Prusya’ya bırakıyor. Bunun üzerine bu 3 dukalık üzerine Gastein anlaşması imzalanıyor. 14 Ağustos 1865’te.

Schleswig yönetimi Prusya’ya, Holstein yönetimi Avusturya’ya bırakılıyor. Lauenburg dukalığını da Prusya Avusturya’dan satın alıyor.

 

 

Bismarck hemen Avusturya ile yapacağı savaşların hazırlıklarına başlıyor.

 

Bismarck ile 3.Napolyon Ekim 1865’te Fransa’nın Atlantik kıyılarında bulunan Biarritz’de bir görüşme gerçekleştirdi. Tarihte Biarritz Görüşmleri olarak geçer.

Bu görüşmelerde Bismarck 3.Napolyona Avusturya ile savaşın bir milli birlik savaşı olduğunu söyleyerek 3.Napolyonun zayıf noktasına değiniyor.

Bismarck 3.Napolyona Prusya İtalya ittifakına muhalefet etmezseniz İtaya Venedik’i alabilir diyor. Bismarck 3.Napolyona kendisinin Avusturya Prusya savaşında tarafsız kalması durumunda Fransa’nın kuzeyindeki toprakların verileceğini söylüyor.

 

Prusya 14 Haziran 1866’da Avusturya’ya savaş açıyor. Holstein yüzünden. Holstein’daki karışıklıkların Prusya’yı tehdit ettiğini söyleyerek bir çare bulmasını istiyor Avusturya’dan Bismarck. Avusturya buna karşı çıkınca da savaş başlıyor.  

Savaşın asıl can alıcı darbesi 3 Temmuz 1866’da Sadova Muharebesinde cereyan etti. Avusturya Sadova’da çok büyük bir yenilgiye uğradı.

23 Ağustos 1866’da Prag Antlaşması imzalanıyor. Söz konusu anlaşma ile Avusturya Cermen Konfederasyonundan çekiliyor ve bu konfederasyon ortadan kalkıyor. Schleswig ve Holstein toprakları tamamen Prusya’nın oluyor. Avusturya Venedik’in İtalya’ya ait olduğunu kabul ediyor.

 

1867 Ocak ayından Avusturya’nın adı Avusturya-Macaristan İmparatorluğu oldu. Bununla birlikte Macaristan bağımsızlığını kazanıyor fakat Avusturya’dan kopmuyordu. Düalist yani ikili yönetim olacaktı.

İki devletin ortak savunma, dışişleri ve maliye bakanlığı olacaktı. Avusturya İmparatoru Fransz Joseph aynı zamanda Macaristan Kralı’dır.

 

 

Bismarck Fransa ile yapacağı savaşta Güney Alman Devletlerini yanına çekmeyi hedefliyor. Bu sırada İspanya tahtı ile ilgili bir sorun ortaya çıkıyor. Bu yüzden de Fransa ve Prusya arasında savaş rüzgarları esmeye başlıyor.

Ems şehrinde Kral Wilhelm ile Fransa’nın Prusya Büyükelçisi arasında bir görüşme gerçekleşiyor. Büyükelçi, Wilhelm’e Hohenzollern Hanedanı’ndan hiç kimsenin İspanya tahtına oturmayacağına ilişkin bir taahhüt vermesini istiyor ve Kral bunu kabul etmiyor.

Kral Bismarck’a Berlin’e bir telgraf çekiyor. Büyükelçiyle yaptığı tüm görüşmeleri uzunca telgraf çekiyor. Bu siyasi tarihte Ems Telgrafı olarak geçer. Bismarck bu telgrafı öyle bir kısalttı ki hem Fransa hem Prusya kendilerine hakaret edildiğini düşündü.

 

19 Temmuz 1870’te Fransa Prusya’ya savaş açıyor. Bismarck düşmanını yine ustaca yalnız bırakmayı bilmiştir.

İtalya bu savaştan memnun kalmıştır çünkü bu savaş sayesinde Fransa Roma’dan askerlerinin çekecek ve İtalya milli birliğini sağlamış olacaktı.

 

Prusya ordusu 2 Eylül 1870’te Sedan Savaşı’nda Fransa ordusunu tam bir hezimete uğratıyor ve 3.Napoloyon esir düşüyor.

Fransa’da halk 4 Eylül günü Meclisi basıyor. Sosyalistler Komün yönetimini kurarak Komünist rejim denemesine giriştiler. Tarihteki ilk komünist rejim denemesidir. Başarısız olmuştur.

Meclis dağıtılmış ve hemen Milli Savunma Hükümeti kuruldu ve Cumhuriyet ilan edildi. Bu suretle 2.İmparsatorluk dönemi bitti 3.Cumhuriyet dönemi başladı.

 

Milli Savunma Hükümeti Prusya ile savaşa devam kararı aldı. 19 Eylül 1870’de Paris kuşatması gerçekleşti. Prusya ordusu Paris’i kuşatmaya başladı ve kısa süre içinde Paris’e girdiler. Nihayetinde Fransız hükümeti yenilgiyi kabul ederek 28 Ocak 1871’de Ateşkes antlaşmasını imzalayarak savaşa son verdi.

 

18 Ocak 1871’de Versay Sarayı’nın (Fransa’da Fransa İmparatorunun Sarayı) aynalı salonunda görkemli bir törenle Alman İmparatorluğunun kurulduğunu ilan ettiler. Prusya kralı Wilhelm Alman İmparatoru olarak taç giydi. Bismarck ise Şansölye yani Başbakan unvanını aldı.

 

Fransa ve Almanya arasında bir barış imzalanmıştır. Frankfurt Barışı 1 Mayıs 1871’de imzalanıyor. Fransa’nın Alsas-Loren bölgesi Almanya’ya bırakıldı.

 

Alman Milli Birliğinin sağlanmasından hemen sonra Bismarck’ın uygulamaya başladığı politikalar, 1.Dünya Savaşı’na giderken önemli bir yer teşkil eden bloklaşmayı başlatıyor.

 

Avrupa’da Fransa’yı yalnızlaştırmak Bismarck’ın en temel politikalarından biridir.

1.Wilhelm ölünce yerine oğlu 2.Wilhelm gelmiştir. Bismarck ile 2.Wilhelm’in görüşleri uyuşmayınca 1890’da Bismarck istifa etmiştir ve Bismarck dönemi sona ermiştir.

 

 

1875’te Bosna Hersek’te başlayan ayaklanma Osmanlı ile Çarlık Rusya’yı 93 Harbi denilen 1877-78 Osmanlı-Rus savaşına sürüklemiştir.

93 Harbi hem Osmanlı tarihi açısından hem de Dünya tarihi açısından önemli sonuçları olan bir savaştır.

Bu savaş sonucunda Osmanlı ağır bir yenilgiye uğramıştır. Osmanlı yenilgiyi kabul etmiş ve 1878 yılında Osmanlı ile Rusya arasında Ayastefanos anlaşması imzalandı. Bu antlaşmayla Rusya, Osmanlı üzerinde çok büyük bir avantaj elde etmiştir.

Bu antlaşmayla Bulgaristan Krallığı ortaya çıkarılmıştır. Sırbistan, Karadağ ve Romanya’nın bağımsızlığı resmi olarak teyit edildi.

İlk defa Ermeni meselesi uluslararası bir platforma çıkmıştır.

Temmuz 1878’de imzalanan Berlin Antlaşması Ayastefanos Antlaşmasının yerine geçmiştir. Yani Ayastefanos Antlaşması yürüklükten kalkmıştır.

İngiltere Ayastefanos ’un iptal edilmesi üzerine Osmanlıya garanti verdi. Kaldırılması için elinden geleni yaptığını ve bunun karşılığında da Kıbrıs Adası’nın geçici olarak yönetiminin kendisine verilmesini istedi. Osmanlı bunu kabul etmiştir. O günden beridir Kıbrıs Sorunu hala çözülmemiştir.

 

Berlin Antlaşması ile Osmanlı’nın Şark sorununa diğer devletler de katılmış ve Osmanlı artık durumu düzeltemeyecek duruma gelmiştir.