FRANSIZ DEVRİMİ (1789) SONRASI 1 (Siyasi Tarih Final Notları)

 

1789 Fransız devrimi gerçekleştikten sonra yeni rejimin bir takım model arayışları oldu. İlki Ulusal (Milli) Konvansiyon oldu.

Prusya ve Avusturya, Fransa’ya savaş ilan etti. Fransa için başta kötü giden bir savaş oldu. Savaşın kötü gittiği dönemde halkta da bir hareketlilik oldu. Eski rejimin gelmesini isteyen Fransız halkı da oldu.

10 Ağustos 1792’de Paris’te bir ayaklanma ile krallığın kaldırılması istendi. Bunun üzerine milli meclis 16. Louis’in yetkilerini askıya alarak yeni bir anayasa yapmak üzere bir konvansiyon yani kurultay oluşturulmasına karar verdi. Bu konvansiyon seçimle oluşturuldu ve söz konusu milli konvansiyon 22 eylülde Fransa’da cumhuriyeti ilan etti.

Bu Fransa’da 1. Cumhuriyet dönemidir. 1792’den Direktuvar yönetiminin kurulacağı 1795 yılına kadarki dönem milli konvansiyon dönemi olarak geçer.

Ulusal konvansiyon 1791’in tersine güçler ayrılığı ilkesini benimsemedi. Aksine yürütme ve yasama yetkilerinin tek organda birleştiği olağanüstü bir dönem başladı.

Fransa’da krallık kaldırılmış ancak 16. Louis hakkında herhangi bir karara varılamamıştı.

Bu arada kralın sarayında yapılan bir aramada deri kaplı bir dolap bulunmuş ve dolabın içinde gizli belgeler bulunmuştur. Bu belgeler kralın bir karşı devrim hazırlığında olduğunu gösteriyor. Bu belgelerde aynı zamanda düşmanla iş birliği yaptığı da ortaya çıkmıştır.

Kralın yargılanması kaçınılmaz oldu ve milli konvansiyon meclisi kralı kendisi yargılamaya karar verdi. 11 Aralık 1792’de yargılama başladı ve 16 Ocak 1793’te ad okunarak oylama yapıldı ve kralın idamına karar verildi. 21 Ocak’ta 16.Louis giyotin ile idam edildi.

Fransa dışındaki aristokratlar bunun üzerine kralın göz hapsinde bulunan 8 yaşındaki oğlunu 17.Louis unvanı ile gıyabında kral ilan ettiler. Bu durum Fransa’daki devrimcileri özellikle radikal olanları telaşlandırdı. Önce küçük Louis annesinden ayrılarak 1795’te öleceği bir zindana atıldı ve çok geçmeden öldü.

Marie Antoinette tutuklanarak yargılandı. Eşi gibi o da idama mahkûm edildi. Böylece eski rejimin son aktörleri ortadan kaldırılmış oldu.

 

Fransa’daki bu gelişmeler özellikle de Brunswick Bildirisi mücadele ruhunu kamçıladı. Brunswick bildirisi, Marie Antoinette’nin Brunswick dükünden istemesi üzerine yayınlanıyor.  

Brunswick Bildirisi: Krala karşı ayaklananların askeri mahkemelerde yargılanacaklarını kralın sarayına dokunulduğu taktirde Paris halkının kılıçtan geçirileceğini bildirir. Bu bildiri savaşın kaderini değiştirmeye başladı.

Buna Valmy savunması denilir. Bu savunmayla birlikte savaş Fransa’nın lehine dönmeye başladı. Bu arada Fransa’ya İngiltere, Hollanda, İspanya gibi Avrupalı diğer devletler de savaş ilan ettiler.

İngiltere’nin savaş ilan etmesinin nedeni: 1793’te Kralın idam edilmesi.

Asıl neden Fransız ordularının Valmy savunmasından sonra Belçika sınırlarında içeri girmeye başlamalarıdır.

Belçika İngiltere için her zaman çok önemli olmuştur. Çünkü herhangi bir Avrupa devletinin Belçika’ya girerek Manş denizinden İngiltere’yi tehdit etmesi İngiltere’nin korkulu rüyasıdır. Fransa’ya karşı yapılan bu savaşlara 1.Koalisyon savaşları denilmiştir. Fransa Avrupa ile savaşmaya başlamıştır.

 

Fransa’ya karşı savaşan devletlerin sayıları arttıkça savaş Fransa’nın aleyhine dönmeye başladı. Savaş Fransa’nın aleyhine döndükçe içteki karışıklıklarda artmaya başladı.

Nisan 1793’te ülke içinde düzeni istikrarı sağlamak amaçlı olarak kamu güvenliği komitesi adlı bir kurum oluşturuldu. Söz konusu komite olağanüstü biçimde yetkilerle donatılmış biçimde devrim için tehlikeli bulduğu herkesi öldürmeye başladı.

Şüpheliler kanunu çıkarıldı. Söz konusu kanunla suçsuz olmasına rağmen şüphe uyandıran kişiler yargılandı. Fransa’daki bu döneme terör dönemi denilmiştir.

24 Haziran’da Fransa cumhuriyetinin anayasası yeniden tasarlandı. Maximilien Robespierre bu devrimin öncülerindendir. Komitenin en etkili üyesi olarak içte ve dıştaki düşmanlara karşı son derece sert önlemler aldı.

 

Fransa’daki bu terör dönemi 1794 yılına kadar devam etmiştir. Robespierre idamları adil ve gerekli olarak nitelendirmiştir. Bu nedenle halk tarafından nefret duyguları artmaya başladı. Robespierre’nin ölümü ile terör dönemi bitmiştir.

 

Fransız Devrimi Direktuvar dönemine geçmiştir. 1795 yılında yeniden anayasa yapılmıştır. Bu anayasa ile siyasi haklar genişletiliyor ve iki meclisli bir sistem benimseniyor. 500’ler Meclisi ve İhtiyarlar Meclisi. Asıl yasama yetkisine Beş Yüzler Meclisi sahiptir. Bu dönemde kuvvetler ayrılığı ilkesi benimsenmiştir.

 

Direktuvar dönemi yönetiminin ilk gününden itibaren Fransa’da yeniden iç huzursuzluklar baş göstermiştir. Uzun süren savaşlar ekonomiyi olumsuz etkilemiştir.

Direktuvar yönetimine çok ciddi isyanlar başlamıştır. İsyanı bastıran isim ise Napolyon Bonapart olmuştur.

 

1797 seçimlerinden sonra Monarşi yanlılarının tekrardan güçlenmeye başlaması ile Direktuvar yönetimi Napolyon’dan bir kez daha yardım istedi. Napolyon çok güvendiği bir generali oraya göndermiştir.

Napolyon’un Avusturya ordusunu çok büyük bozguna uğratması ve Avusturya’nın savaştan çekilmesini sağlaması Napolyon’un ününü artırmıştır.

Avusturya ile Campo Formio anlaşması imzalanmıştır.

Avusturya Hollanda’sı denilen Belçika ve 7 Ada Fransa’ya veriliyor. Venedik’in tarihi misyonu bitiyor Avusturya ve Fransa arasında paylaştırılıyor. Fransa genişlemeye başlıyor. 1.Koalisyon savaşları sona ermiştir fakat Fransa’nın İngiltere ile savaşı devam etmektedir.

İngiltere ile savaşma görevi Napolyon’a verilmiştir. Napolyon bu işin güç olduğunu görüyor ve ada ülkesi olan İngiltere’yi karadan istila etmek çok mümkün görünmüyor. Bunun yerine İngiltere’yi ekonomik olarak çökertmeyi düşünüyor. İngiltere’nin İmparatorluk yolunu yani Hindistan’a giden yol üzerindeki Mısırı ele geçirirsek İngiltere’nin Hindistan ile bağlantısı kesmiş oluruz diye düşünüyor.

 

Mısır’ın işgali üzerine Osmanlı, Rusya ve İngiltere’yle birer ittifak anlaşması imzaladı.

 

Avusturya, Rusya ile birlikte Fransa’ya tekrar savaş açtı ve böylelikle 2.Koalisyon Savaşları başladı. Daha sonra İngiltere de Avusturya ve Rusya’ya katıldı.

Ağustos 1799’da Fransa’ya dönen Napolyon, Direktuvar yönetimini yıkarak Jakobenleri kendi liderliğinde tekrar yönetime getirmek isteyen Abbé Sieyès’in darbe planından haberi oldu.

Abbé Sieyès Direkvutar yönetimi üyesinden biriydi.

Napolyon Sieyes darbeye teşebbüs etmeden önce yönetimi kendi ellerine almaya karar verdi. 8 Ekim 1799’da Napolyon beraberindeki askeri birliklerle meclis oturumunu bastı. Süngülerin gölgesinde 500’ler Meclisi yasama çalışmalarını askıya aldı. Ardından 3 kişiyi yönetim için konsül olarak atadı. Bu konsüllerden birisi de Napolyon’dur. Napolyon’un iktidara gelmesini kapıyı aralayan bu askeri darbe 7 ekimde başlamış olmasına rağmen ‘’18 Brumiyer’’ darbesi olarak adlandırılır. Bu sayede Fransa’da konsüllük dönemi başladı.

Napolyon halk oylamasında 1.Konsül unvanını almış ve yürütme gücünü çok büyük ölçüde kendi elinde topladı.

 

Avusturya ikinci kez savaş meydanında yenilmiştir. Şubat 1801’de Lunéville Antlaşması imzalanıyor. Bu anlaşmayla Campo Formio anlaşması yenilenmiştir.

İngiltere ile 1802’de Amiens Antlaşması imzalanıyor. Bu anlaşmaya göre İngiltere Malta’yı boşaltmayı taahhüt ediyor ve bu savaş sırasından ele geçirmiş olduğu sömürgeleri iade etmeyi kabul ediyor. Yani 2.Koalisyon Savaşları son bulmuş oluyor.

 

Napolyon İmparatorluk rejimini kurmuş. 1.Napolyon unvanı ile imparatorluğun ilk imparatoru kendisi oluyor. Napolyon imparator olduktan sonra 10 yıl kesintisiz savaşlar olacaktır. Bunlara Napolyon Savaşları denir.

İngiltere 1805’te Fransa’ya savaş açıyor. İngiltere kısa bir süre sonra Avusturya ve Rusya’yı yanına çekerek Fransa’ya karşı 3.Koalisyon Savaşlarını başlatmıştır.

 

26 Aralık 1805'te Fransa ile Avusturya arasında Ulm ve Austerlitz Muharebeleri'nde Avusturya'nın aldığı yenilgilerin sonucu olarak Pressburg Barışı imzalanmıştır.

 

 

Prusya, İngiltere, İsveç, Rusya ve Saksonya ile birleşerek 4.Koalisyon Savaşını başlattı. Napolyon 1806’da Jena savaşında Prusyayı çok büyük bir bozguna uğrattı. Rusya’ya doğru kaçan Prusya’yı daha da çok kovalayan Napolyon 1807’de Rus ordusunu da büyük bir yenilgiye uğratıyor. Böylelikle Rusya ve Fransa arasında 1807’de Tilsit Barışı imzalanıyor.

Tilsit Antlaşmalarında Osmanlı topraklarının da konusu edilmiştir. 1806-1812 yılları arasında Osmanlı-Rus savaşları meydana gelmiştir. Bükreş Antlaşması ile sona ermiştir.

 

Napolyon ilk önce Portekiz’i daha sonra da Madrid’i işgal ederek kralı tahttan indirerek kardeşini İspanya kralı ilan ediyor.

 

Napolyon Rusya’yı belirli bir süre susturmak için 1.Alexandır ve Napolyon 12 Ekim 1808’de Erfurt’ta gizli bir görüşme gerçekleştiriyorlar. Buna tarihte Erfurt Görüşmeleri denir.

Burada Rusya Avusturya’ya karşı Fransa’ya yardım etmeyi taahhüt etti. Fransa’da Osmanlı toprağı olan Eflak ve Buğdan’ı Rusya toprağı olarak gördüğünü kabul ediyor.

 

Fransız ordusunun İspanya ile meşgul olduğunu fırsat bilen Avusturya Presburg anlaşması ile kaybettiği toprakları almak umuduyla Fransa’ya 5.koalisyon’u oluşturdu. Nisan 1809’da Almanya ve Kuzey İtalya’ya girdi Avusturya ve Viyana yakınlarındaki Vagramda yapılan savaşta Napolyon Avusturyayı 4.kez yendi.

 

Napolyon Balkanlar bölgesinde Avusturya’dan aldığı toprakları kendisine bağladı. Ayrıca Polonya’da da Varşova Büyük Dukalığı adı altında tampon bir devlet kurmuştur.

Avusturya yenildikten sonra Dışişlerinin yönetimi 40 yıl yönetimde kalan Meternik’in eline geçiyor.

1815-1848 yılları arasına Avrupa’da Meternik Dönemi denilmektedir.

Meternik ülkesi için asıl tehlikenin Rusya olduğunu düşünüyor. Bu yüzden de Fransa ile aralarını düzeltmeye çalışıyor.

 

 

Napolyon Avrupa’daki egemenliğini pekiştirmek amacıyla milli rengi olmayan kozmopolit bir doktrin sunmaya çalışmaktaydı.

 

1810’dan itibaren Rusya ile Fransa arasındaki dostluk iyice bozuldu.

 

Rusya’yı dize getirmeyi hedefleyen Napolyon, Haziran 1812’de Moskova Seferi’ne çıktı. Napolyon Rusya’ya rahatlıkla girmiştir çünkü Rusya Fransa ordusunu içeri çekmeyi planlamıştır. 14 Eylül 1814’te Moskova’ya girmeyi başarıyor Napolyon. Ama girdiklerinde şok oluyorlar çünkü Moskova yanıyor. Rusya Fransa ordusunun zor durumda kalması için Moskova’yı yakmıştır. Zor durumda kalan Fransa ordusu Moskova’dan çekilme kararı almışken Rusya saldırmaya başlıyor. Napolyon’un ordusu darmadağın olmuştur.

Napolyon’un bu hezimeti üzerine Avrupalı devletler hareket geçiyor. Prusya, İsveç ve Avusturya Fransa’ya karşı savaşa girerek 6.Koalisyonu oluşturuyorlar.

Napolyon Leipzig savaşında da ağır bir hezimet alınca Napolyon ile bir anlaşma yapılıyor ve Napolyon, Elbe adasına gönderiliyor fakat esir muamelesi yapılmamıştır.

 

9 Mart 1814’te İngiltere, Rusya ve Prusya Avusturya arasında Chaumont Antlaşması imzalanmıştır. Buna göre aralarında 20 yıllık bir dörtlü ittifak oluşturuyorlar. Üzerinde anlaşmaya varacakları barış şartlarını Fransa’ya kabul ettirmek için gerektiğinde her biri 150bin kişilik bir ordu verecekti. 1792’den bu yana ilk defa sağlam bir koalisyon oluşmuştur. 30 Mart 1814’te koalisyon güçleri Paris’e girmişlerdir. Napolyon ile anlaşarak Napolyon imparatorluktan feragat etmiştir.

 

Müttefikler 30 Mayıs 1814’te 1.Paris Antlaşmasını imzaladılar. Bu antlaşmaya göre Fransa 1792 sınırlarına dönüyordu. Yani savaş başlamadan önceki sınırlarına dönüyordu.

 

Napolyon’un altüst etmiş olduğu Avrupa haritasını yeniden dizayn etmek ve Avrupa’ya yeni bir düzen getirme amaçlı olarak Viyana’da bir kongre toplanılmasına karar berildi. Bu kongreye Fransa’yla savaşan tüm devletler davet edildi. Osmanlı da davet edildi fakat katılmadı. Katılmamasının nedeni ise böyle büyük kongrede kendi topraklarının söz konusu edilmesinden çekinmiştir. Viyana da söz sahibi olan devletler Rusya, Avusturya, İngiltere ve Prusya olmuştur.

 

Büyük devletlerin anlaşmazlığa düştüğü sırada Napolyon Elbe adasından kaçarak Fransa’ya geliyor. Kendisini tekrar İmparator olarak ilan ediyor. Borbonlar’ı istemeyen halk Napolyon’un tekrar gelişine çok sevinmişleridr.

 

Viyana Kongresindeki devletler hemen Napolyon ile savaşmak için bir ordu teşkil ediyorlar. Bu sayede 7.Koalisyon oluşmuştur.

7.Kolaisyon 18 Haziran 1815’te Waterloo Savaşı’nda Napolyon’u büyük bir yenilgiye uğratmışlardır. Napolyon’un artık sonudur. İngiltere esir alıyor ve Afrika’ya yakın Sen Helen Adasına sürgün ediliyor. 1821’de burada ölmüştür.

Bu savaş sonucunda Fransa’ya 2.Paris Antlaşması imzalatılmıştır. Bu sefer Fransız halkı Napolyon’a sahip çıktığı için cezalandırılıyor. Fransa’nın 1790 yılı sınırlarına çekilmesine karar verildi. Çok ciddi bir tazminat yüklendi. Bu para ödenene kadar Fransa işgal altında kalacaktı.

 

Kasım 1815’te Chaumont Antlaşması’nı yani 4lü ittifakı yenilediler. Ayrıca Fransa’yı Napolyon ailesinden kimsenin yönetmemesi gerektiğine karar verdiler. . Meternik ve İngiltere dışişleri bakanı Castleley büyük çabalarıyla kurulan ve güç dengesi yaklaşımının doğal bir sonucu olan bu kongreler sistemine Avrupa Uyumu adı verilecektir

 

4lü ittifakın yanında bir de Kutsal İttifak oluşturulmuştur. Rus Çarı 1.Aleksandır’ın eseridir. Avrupa’yı Napolyon belasından kurtaran kişi olarak görmüştür kendisini. İngiltere’ye bu ittifaka katılmayı kabul etmiyor. Prusya, Rusya ve Avusturya bu ittifaktadır.

 

4lü İttifak 18.Loui’ye olan tepkiyi görmüştür. Ayrıca ekonominin zor durumda olması Fransa’da yeniden liberal hareketlerin güçlendiği görülür. 4.ittifak toplanıp Fransa’nın işgaline son vermeye karar vermişlerdir. Fransa’da davet edilmiştir.  1818’de Aix-la-Chapelle Kongresi ile toplanmışlardır. Bu kongrede Fransa’nın işgaline son verilmesine ilişkin bir karar alınıyor. Fransa’nın isteği sonucunda Fransa’nın 4lü ittifaka katılması kabul ediliyor ve artık 5li ittifak oluyor.

DEVAMI === TIKLA