BİRLEŞMİŞ MİLLETLER'İN ORGANLARI (Vize Sonrası)

 

 

Güvenlik Konseyi à Security Council à Consilium securitatis

Uluslararası Adalet Divanı à International Court of Justice à Iustitiae Internationalis

Vesayet Konseyi à Trusteeship Council à Consilium commissarium

Sekreterlik à Secretarial à Secretarialis

 

Güvenlik konseyi BM’nin en önemli organıdır. Toplam 15 üyesi vardır. 5 daimî üyesi 10 tane de süreli geçici üyesi vardır.

Süreli geçici üyeler nereden seçilir?

Afrika’dan 2 ülke, Arap dünyasından 1 ülke, Asya’dan 2 ülke, Doğu Avrupa’dan 1 ülke, Latin Amerika’dan 2 ülke, Batı Avrupa ve diğer 2 ülke.

Daimî üyeler: Amerika Rusya Çin Fransa İngiltere

 

Türkiye BM Güvenlik Konseyine ilk defa 1951-52 yıllarında seçilmiştir. 1954-55, 1961, 2009-2010 yıllarında seçilmiştir.

Güvenlik Konseyi’nin Temel Görevleri:

1-) BM’nin amaç ve ilkelerine uygun biçimde barış ve güvenliği korumak

2-) Uluslararası bir anlaşmazlığa yol açabilecek her türlü tartışmalı durumu soruşturmak ve taraflara anlaşma koşullarını önermek

3-) Uluslararası alanda silahlanmayı denetleyecek planlar hazırlama

4-) Uluslararası barış ve güvenliğin tehlikeye düşmesi durumunda saldırganlara karşı askeri birlikler kurularak önlemler almak

 

Güvenlik Konseyi 2 tür yetki ile donatılmıştır:

1-) Uluslararası barışın ve güvenliğin tehdit edilmesi durumunda alacağı bağlayıcı karar yetkisi

2-) Uyuşmazlıkların barışçı çözüm yolları konusunda vereceği tavsiye kararı yetkisi

 

Güvenlik konseyinde kararlar oylanırken 5 sürekli üyeden biri olumsuz karar verirse o öneri kabul edilemez.

Uyuşmazlığa taraf olan bir güvenlik konseyi üyesi varsa o ülkenin oy kullanma hakkı yoktur.

BM’nin güvenlik konseyinin kararları tüm üye ülkeler açısında bağlayıcıdır. Diğer organlar tavsiye kararında bulunabilir.

 

Ekonomik ve Sosyal Konsey

BM’nin Dünya barışını korumaya yönelik olarak ekonomik ve sosyal faaliyetlerde bulunan organıdır.

Ekonomik toplumsal kültürel eğitsel ve sağlık ile insan haklarının korunması alanlarında incelemeler de yapar ve genel kurula tavsiyelerde bulunur.

Amaçları:

1-) Savaşın ekonomik ve sosyal nedenlerinin ortadan kaldırılması

2-) Barış ve dostluk ilişkilerini geliştirmek

3-) Refah ve istikrarı sağlamak

 

Bu konseyin toplam 54 üyesi vardır ve bunlar üçer yıllığına seçilir.

 

Vesayet Konseyi

1994 yılında Pasifik Adası olan Palau bağımsızlığını kazanarak vesayet konseyinin görevini ortadan kaldırmıştır.

 

Uluslararası Adalet Divanı  

Örgütün yargı organıdır. Kuruluşu, yapısı, yetkileri BM antlaşması ile değil adalet divanı statüsü ile belirlenmiştir. 9 yıl süreyle seçilen 15 yargıçtan oluşur. Yalnız devletlerin divan önünde duruşma yeteneği vardır.

Divanın Görevi ve İşlevi:

1-) Divanın yargı yetkisi tarafların rızasına bağlıdır.

2-) Devletler uyuşmazlıklarını divana sunmaya kabul ederlerse divan davaya bakabilir.

3-) Divan kararları kesin ve zorunludur. Ancak taraflardan biri divan kararına uymazsa güvenlik konseyine başvurmaktan başka yaptırım bulunmaz.

 

Sekreterlik

Örgütün yönetimsel organıdır. Organlar arası iş birliğini sağlar ve idari işleri yürütür.

Sekreterlik BM güvenlik konseyinin tavsiyesi ile BM genel kurulu tarafından 5 yıl için seçilen bir genel sekreter ve örgütün diğer memurlarından oluşmaktadır. Örgütün merkez ve ofislerinde 40.000 kişi çalışmaktadır.  

Amacı ve İşlevleri:

1-) BM antlaşmasının 99.maddesi gereğince genel sekreter uluslararası barış ve güvenliğin tehdit edildiğine inandığına güvenlik konseyinin dikkatini çekebilir.

2-) Sekreterliğin çalışanları diplomatik dokunulmazlık ve ayrıcalığa sahiptir.

3-) Uluslararası memur statüsünde olan BM çalışanları devletlerinden bağımsızdır. Hükümetlerden yönerge alamazlar ve yalnızca BM örgütüne karşı sorumludurlar.

 

BM Genel Sekreterleri:  

BM İlk Genel Sekreter Gladwyn Jebb 1945-46 yılları arasında görev yapmıştır. Birleşik Krallıktan gelmiştir.

Norveçli Trygve Lie 1946-1952 yılları arasında görev yapmıştır.

İsveçli Dag Hammarskjöld 1953-1961 yılları arasında görev yapmıştır.

Myanmarlı U Thant 1961-1971 yılları arasında görev yapmıştır.

Avusturyalı Kurt Waldheim 1972-1981 yılları arasında görev yapmıştır.

Perulu Javier Pérez de Cuéllar 1982-1991 yılları arasında görev yapmıştır.

Mısırlı Boutros Boutros-Ghali 1992-1996 yılları arasında görev yapmıştır.

Ganalı Kofi Annan 1997-2006 yılları arasında görev yapmıştır.

Güney Koreli Ban Ki-moon 2007-2016 yılları arasında görev yapmıştır.

Portekizli Antonio Guterres 2017’de göreve gelmiş ve hala görevdedir.